Dişler üzerinde biriken bakteriler, gıda artıkları, bakteri yan ürünlerinden oluşan yapışkan biyofilme plak adı verilir. Plak diş yüzeylerinden fırçalayarak ve diş ipi ya da ara yüz fırçası kullanılarak kaldırılabilir. İdealde bakteri plağının diş yüzeylerinden 12 saatte 1 temizlenmesi gerekir. Eğer bakteri plağı temizlenmezse tükürük ve yiyeceklerdeki mineraller sebebiyle sert hale gelir, buna diş taşı adı verilir.

Diş taşları nerede birikir ?

Ağız içerisinde diş taşı birikimi en çok alt ön dişlerin iç kısımlarında gözlenir. Bunun sebebi dil altındaki tükürük bezi kanalının bu bölgeye açılması ve buradaki temizlenemeyen bakteri plağının tükürükte bulunan mineraller sebebiyle sertleşmesidir. Bunun dışında diş çapraşıklığı olan bölgelerde, hasta tarafından rahat temizlenemeyen ya da kullanılmayan dişlerin yüzeyinde sıklıkla diş taşı birikimi olur.

Diş taşları diş eti seviyesinin üstünde (supragingival) ve diş etinin altında (subgingival) olmak üzere iki bölgede birikir. Supragingival diş taşları gözle rahatlıkla görülebilen birikimlerdir. Temizlenmesinde çoğunlukla anesteziye gerek duyulmaz. Diş yüzeyinden bu iş için üretilmiş özel küretler ile kazıyarak ya da sonik/ultrasonik cihazlar ile yüksek frekanslı titreşim uygulanarak diş yüzeyinden uzaklaştırılırlar. Subgingival diş taşları ise diş etinin altında bulunmaları sebebiyle ancak periodontal sond ve radyografi ile farkedilebilir. Bu taşların temizlenmesinde küretaj denilen dişin kök yüzeyinin kazınması işlemi uygulanır. Ağrılı bir işlem olabileceği için çoğunlukla anestezi altında uygulanır.

Diş taşı neden temizlenmelidir ?

Diş taşları diş yüzeylerinin pürüzsüz yapısını bozarak bakteri birikimi ve gıda artıklarının kalmasına uygun hale getirir. Bu da diş çürümeleri ve diş eti iltihaplanmalarına (gingivitis) sebep olur. Diş eti iltihaplanmaları zamanında tedavi edilmez ise kemiklerde erimeye sebep olur ve dişlerde sallanmalar başlar. Bu tabloya periodontitis adı verilir. İleri durumlarda periodontitis diş kayıplarına sebep olur.

Ayrıca diş taşları sebep oldukları bakteri birikimi ve gıda sıkışmaları sebebiyle ağız kokusuna da (halitozis) sebep olur.

Diş taşları ne kadar sürede bir temizlenmelidir ?

Ne kadar sürede bir diş taşı temizliği gerektiği kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Diş taşı birikimine uygun girintili çıkıntılı ve çapraşık dişlere sahip, yeterli fırçalama yapmayan bireylerde daha hızlı taş birikir. Ayrıca tükürük yapısında daha bol mineral bulunan kişilerin birikimi de daha hızlı olabilir. İdealde 6 ayda 1 temizlik önerilir. Ancak kişisel özelliklere göre bu süre daha uzun ya da daha kısa olabilir.

Diş taşı temizliğinden sonra dişlerde neden hassasiyet olur ?

Diş taşları birikimi en çok diş ile diş etinin birleşim sınırında ve kök yüzeyinde olur. Bu birikim sebebiyle diş eti iltihaplanmaları ve diş eti çekilmeleri gözlenir. Diş taşları açığa çıkmış kök yüzeylerini kaplar. Temizlik sonrasında diş eti çekilmeleri sebebiyle açılan kök yüzeyleri uyaranlara açık hale gelir. Özellikle soğuk, ekşi, tatlı gibi uyaranlar kök yüzeylerinden dişin sinirlerine ulaşarak hassasiyete sebep olabilir.

Bu hassasiyetin giderilmesi için hassasiyet giderici diş macunları, vernikler kullanılabilir. Eğer hassasiyet azaltılamıyorsa açık kök yüzeyleri dolgu ile örtülenebilir.

Bu hassasiyet diş taşı temizliğinin yapılmaması gerektiği gibi bir düşünceye sebep olmamalıdır. Diş taşı temizliğinin yapılmadığı durumda oluşan enfeksiyonun vereceği zararlar düşünüldüğünde, temizlik sonrası oluşan hassasiyet çok daha masum ve tedavi edilebilir kalmaktadır.