Aftöz ülser ya da daha kısa ismiyle aft, müköz membranlarda (vücudun iç yüzeyini ve dışa açılma bölgelerini kaplayan nemli örtü) oluşan yaraları tanımlar. Ağız içerisinde mukozanın alttaki kemiğe çok sıkı yapışık olmadığı ve non-keratinize olan dudak ve yanak içlerinde ve dilde çıkabilir. Ayrıca hem erkek hem kadında genital bölgeler etkilenebilir.

3 tipi bulunur; Rekürrent Aftöz Stomatit (RAS) ya da Minör Aftöz Ülser, Majör Aftöz Ülser, Herpetiform Aftöz Ülser. RAS aft çıkaran insanların %80’inde görülür, çapı 5 mm civarındadır ve 1-2 hafta içerisinde geçer. Majör Aftöz Ülser ise çapı 10 mm civarında olan ve geçmesi 2 haftanın üstünde süren, iyileştikten sonra da iz bırakan aftöz ülser çeşididir. Herpetiform tipte iğne başı şeklinde çok sayıda ülsere alan bulunur, çoğunlukla 1 ay içerisinde iz bırakmadan geçer, çoğunlukla dil yüzeyinde çıkar.

 Aft Kimlerde Çıkar ?

Aft herkeste çıkabilir, toplumun %20’sinde bir ya da daha fazla sayıda aft vardır. İlk aftöz ülser genelde çocukluk ya da ergenlikte çıkar, kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.

Afta Ne Sebep Olur ?

Afta sebep olan kesin sebep henüz tanımlanmış değildir. Aftöz ülser çıkan insanların yaklaşık %40’ının ailesinde de aft hikayesi vardır. Günümüzdeki yaklaşım aftın bağışıklık sistemini etkileyen bir faktöre karşı mukozanın verdiği reaksiyon sonucu çıktığıdır. Aftı tetikleyen faktörler şunlardır:

• Stress ve uykusuzluk
• Mukozalarda oluşan mekanik travma
• B vitamini, demir ve folik asit eksiklikleri, beslenme yetersizliği
• Bazı yiyecekler (çikolata afta sebep olabilir)
• SLS içeren diş macunları
• Adet dönemi
• Bazı ilaçlar
• Viral enfeksiyonlar.

Aftın Ayırıcı Tanısı

Ağızda ülsere sebep olan çok sayıda sebep olabilir. Ancak unutmamak gerekir ki minör aft 1-2 hafta içerisinde tedavi edilmese de geçer. Eğer ülser 2 haftadan sonra geçmiyorsa bir ağız hastalıkları uzmanının görmesi önemlidir.

Aft Belirtileri

RAS kırmızı bir hale ile çevrelenmiş yuvarlak sarı renkli ve hafif kabarık bir bölge olarak başlar. Sonra bu kabarıklık ülser şekline dönüşür ve yüzeyi gevşek bir beyaz örtü ile kaplanır. Çevre doku sağlıklıdır ve etkilenmemiştir. Ülsere alan ağrılı olur, özellikle hareket ve sıcak, asitli ve acı yiyecekler daha da tahrişe sebep olur.

Aft İçin Test Gerekir mi ?

Dönemsel olarak minör aft çıkaran insanların test yaptırmasına gerek yoktur. Ama bu ataklar çok sık tekrar ediyorsa ve şiddetli ise çölyak hastalığı, Crohn hastalığı ve kan değerlerini inceleyen testler istenebilir.

Tedavi

Aftöz ülserlerin tedavisi bulunmamakla beraber ağrıyı azaltmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için uygulanan yöntemler bulunur.

• Diş hekiminizin uygulayacağı lokal aft kürü
• Aft olan bölgenin üzerini kaplayan koruyucu bariyer oluşturan spreyler
• Lokal anestezikli kremler
• SLS içermeyen diş macunu
• Ülsere alanın enfekte olmasını engellemek için antibakteriyel ağız çalkalama suları
• Baharatlı, asitli ve yüzeyi zedeleyecek gıdalardan uzak durmak
• Beslenme yetersizliği durumlarında destekleyici vitamin ve minerallerin alınması
• Stressin azaltılması.